Ochrona przedemerytalna jest szczególnym okresem, w życiu zawodowym, które zapewnia dodatkowe zabezpieczenie pracownikom, którzy są blisko osiągnięcia wieku emerytalnego przed utratą pracy. W tym czasie pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę osobom, które są zatrudnione na czas nieokreślony. Chronione są w ten sposób przed dyskryminacją związaną z wiekiem.
Kto jest objęty ochroną przedemerytalną?
Art. 39 Kodeksu pracy głosi, iż ochrona dotyczy tych pracowników, którym zostały maksymalnie 4 lata przed osiągnięciem wieku emerytalnego. Warunkiem jest posiadanie wymaganego stażu pracy (dla mężczyzn będzie to 25 lat, a dla kobiet 20 lat). Przy aktualnym wieku emerytalnym, ochrona obejmuje mężczyzn w 61. roku życia i kobiety w 56. roku życia. Ochrona przedemerytalna przysługuje również pracownikom, którzy wcześniej przechodzą na emeryturę (uprawiając zawód, który do takiego wczesnego przejścia uprawnia). Ci pracownicy objęci są ochroną 4 lata przed rozpoczęciem emerytury. Prawo do wcześniejszej emerytury mają m.in.:
- osoby wykonujące działalność artystyczną (aktorzy, muzycy, tancerze czy fotografowie)
- żołnierze zawodowi,
- dziennikarze,
- pracownicy kolei,
- nauczyciele.
Jakie prawa daje ochrona przedemerytalna?
W okresie ochronnym pracodawca nie może:
- rozwiązać umowy o pracę,
- zmienić warunków umowy,
- obniżyć wynagrodzenia (wyjątkiem jest utracenie kwalifikacji zawodowych przez pracownika).
Pracownik zatrudniony u więcej niż jednego pracodawcy jest chroniony przed wypowiedzeniem w każdej z tych firm. Ochrona przedemerytalna jest tylko i wyłącznie dla pracowników zatrudnionych na umowę o pracę na czas nieokreślony. Wymiar etatu nie jest podstawą do bycia objętym ochroną. Ochrona przedemerytalna nie dotyczy pracowników, którzy są zatrudnieni na podstawie umowy na czas określony, umowy zlecenie czy umowy o dzieło.
Jakie są wyjątki od ochrony przedemerytalnej?
Mimo ochrony przedemerytalnej, wciąż istnieją sytuacje w których pracownik może zostać zwolniony poprzez:
- zwolnienie dyscyplinarne wynikające z naruszenia obowiązków pracowniczych,
- rozwiązanie umowy za porozumieniem stron,
- uzyskanie prawa do renty z powodu całkowitej niezdolności do pracy,
- likwidacji lub upadłości zakładu pracy.
Jeśli pracownik osiągnie wiek emerytalny, ochrona przedemerytalna przestaje obowiązywać. Pracodawca jest wtedy uprawniony do rozwiązania umowy o pracę. Uprawnienia emerytalne nie mogą jednak być jedynym powodem do zwolnienia. Wypowiedzenie umowy musi być poparte i uzasadnione innymi okolicznościami.
W czasie ochrony pracodawca nie może pogarszać warunków zatrudnienia ani wynagrodzenia. Możliwe jest wprowadzanie zmian jedynie za zgodą pracownika, lub w wyjątkowych sytuacjach takich jak:
- udokumentowana utrata zdolności do wykonywania dotychczasowych obowiązków,
- wdrożenie innych zasad wynagradzania całego zakładu pracy.
Jak wygląda ochrona przedemerytalna w przypadku zwolnień grupowych?
W sytuacji zwolnień grupowych pracownicy objęci ochroną są nadal chronieni przed rozwiązaniem umowy. Pracodawca wciąż może zmienić warunki pracy, a pracownik może te warunki odrzucić, co w konsekwencji przyczyni się do roziwązania umowy po okresie wypowiedzenia. Pracownik może ubiegać się o dodatek wyrównawczy, będący różnicą między wynagrodzeniami przed i po zmianie warunków pracy.
Zarządzanie takimi sytuacjami wymaga dużej znajomości przepisów, dlatego warto skorzystać ze wsparcia kadrowego w tej kwestii.
Tekst oparty na podstawie: https://poradnikprzedsiebiorcy.pl/-okres-ochronny-pracownikow-kiedy-przysluguje-i-ile-wynosi
